Z cyklu: W schowku pedagoga:
Cyberprzemoc
Wraz z pojawieniem się technologii informatycznych i komunikacyjnych pojawiło się zjawiskocyberprzemocy. Zagadnieniem tym zajmują się od kilkunastu lat specjaliści, dzięki ich badaniom możemy zgłębić swoją wiedzę, korzystając z fachowej literatury dostępnej na rynku. Wiadomym jest ,że wraz z pojawieniem się nowej ery technologii elektronicznej przed współczesną szkołą stoją nowe wyzwania ,dotyczą one głównie sposobów praktykowania przemocy przez dzieci i młodzież nazwaną cyberprzemocą. Ta stosunkowo nowa forma przemocy, spowodowana jest głównie łatwością w użyciu, prostotą wykonania oraz złudzeniem anonimowości. Łatwość dostępu do mediów , szybkość rozprowadzania materiałów kierowanych przeciwko ofierze sprawia, że jest to zjawisko szczególnie niebezpieczne.
Cyberprzemoc(cyberbullying, cyberstaltning ) jest rodzajem przemocy z użyciem technologii informatycznych i komunikacyjnych, pojawiła się na przełomie XX i XXI wieku. Narzędziem jest najczęściej telefon komórkowy i Internet. A gresorzy zwani inaczej stalkerami prześladują swoje ofiary złośliwymi i obraźliwymi SMS- ami lub e – mailami, sporządzeniem witryn internetowych , wpisów na forach dyskusyjnych, czy dręczeniem przez komunikatory sieciowe jak : Gadu- Gadu, Tlen.pl oraz Facebook. Sprawcy cyberprzemocy nie muszą charakteryzować się siłą fizyczną, wystarczy dostęp do odpowiedniego medium.
Cyberprzemoc określana mianem przemocy internetowej lub przemocy elektronicznej podobnie jak przemoc tradycyjna przybiera odpowiednią formę, a jest to: nękanie ,straszenie, szantażowanie, publikowanie lub rozsyłanie ośmieszających, kompromitujących informacji, zdjęć i filmóworaz podszywanie się pod kogoś wbrew jego woli. Większość młodych ludzi , którzy są sprawcami przemocy internetowej , to również sprawcy tradycyjnej przemocy szkolnej ,a osoba krzywdzona to najczęściej wcześniejsza ofiara przemocy rówieśniczej lub wyróżniająca się czymś na tle grupy. Uciążliwością dla ofiar cyberprzemocy jeststały atak niezależnie od miejsca i pory dnia i nocy. Zaobserwowanie przez dorosłego krzywdy doznanej przez ofiarę za pośrednictwem mediów elektronicznych jest bardzo trudne. Problem wynika z faktu,że cyberprzemoc tak,jak przemoc tradycyjna może być bezpośrednia i pośrednia.Cyberprzemocbezpośrednia to wysyłanie wiadomości bezpośrednio do innych.Cyberprzemoc zapośredniczona to nic innego, jak wykorzystanie innych do ataku przemocy wobec ofiar. Obejmuje działania związane z włamaniem się na konto ofiary i wysyłaniem wiadomości o obraźliwym , złośliwym nienawistnym charakterze do znajomych i rodziny. Dzieje się tak ,dlatego, że sprawca zna ofiarę i ma dostęp do jego kontai wysyła więc obraźliwe wiadomości, a odbiorcy myślą ,że wiadomości owe pochodzą od prawdziwego właściciela konta.Taka sytuacja powoduje utratę przyjaciół , upokorzenie i straty zaufania bliskich.[ Aftab,2006]. Ta druga forma jest bardziej niebezpieczna , ponieważ może prowadzić do wikłania dorosłych w akty prześladowania. W większości wypadków mamy do czynienia z mimowolnymi sprawcami, którzy nie wiedzą ,że są wykorzystywani przez właściwego sprawcę . Agresorzy (stalkerzy) Internetowi często doprowadzają swoje ofiary do złości , niekulturalnej lub agresywnej odpowiedzi i zgłaszają naruszenie .Cyberprzemocą jest również fakt zmiany hasła nakoncie ofiary. Groźniejsza jest jednak sytuacja ,kiedy agresorzy zamieszczają w Internecie informacje mogące stworzyć zagrożenie dla ofiar.
Rodzaje i metody cyberprzemocy
Nemsy Willard wyróżnia kilka działań , które należą do cyberprzemocy są to: wojna na obelgi (flaming), prześladowanie , oczernianie, podszywanie się, zdradzanie, pozyskiwanie sekretów, ostracyzm i cybernękanie.
Wojna na obelgi – na ogół odbywa się w środowisku publicznym , jak czatroom lub grupa dyskusyjna , oznaczona krótką i zaciekłą wymianą zdań między dwiema lub więcej osobami. W konsekwencji czego, dochodzi do obraźliwych komentarzy rozpoczynających wojnę na obelgi.
Prześladowanie lub mobbing elektroniczny – Black ‘s law Dictionary (2004s. 7330 definiuje prześladowanie jako „słowa , zachowania lub działania kierowane do konkretnej osoby ,które denerwują lub niepokoją taką osobę ,bądź sprawiają jej przykrość „emocjonalną „oraz podaje ,że niektóre, choć nie wszystkie rodzaje prześladowania podlegają zaskarżeniu. Cyberprześladowanie , odbywa się za pośrednictwem e – maili i SMS –ów. Agresorzy przesyłają setki lub tysiące obraźliwych SMS –ów na telefon komórkowy ofiary , ona musi poradzić sobie z obraźliwymi wiadomościami. W prześladowaniu wyraźnie można wyróżnić atakującego i jego cel.
Oczernianie – najczęściej zamieszczane informacje na stronie internetowejprzesyłane do innych za pomocą e –maila lub komunikatorów. Te fałszywe i uwłaczające informacje o drugiej osobie, obejmują publikowanie lub rozsyłanie cyfrowo przerobionych zdjęć innych ludzi , zwłaszcza przedstawiających ich w sposób poniżający.
Podszywanie się – stalker podszywa się pod ofiarę wykorzystując jej hasło, by zalogować się na jej konto i wysyłać z niego obraźliwe , niestosowne lub odstraszające treści do innych osób , które sądzą, że ich nadawca jest właśnie ofiarą. Kradzież hasła może doprowadzić do wysyłania z konta ofiary napastliwych e –maili, których odbiorcy biorą ofiarę za rzeczywistego nadawcę. Podszywanie się pod ofiarę może stworzyć rzeczywiste zagrożenie dla życia ofiary.
Ujawnienie (pozyskiwanie tajemnic) – to podstępnezdobywanie od kogoś prywatnej informacji ,a następnie ujawnienie ich innym , mówimy tu o tajemnicach osobistych, czy informacjach zawstydzających.
Wykluczanie ( ostracyzm ) czyli wykluczenie ,to brak akceptacji ze strony innych , a także wykluczenie z danej społeczności. Tak samo , jak w świecie rzeczywistym, wykluczenie z sieci może wpłynąć negatywnie na jednostkę .Z badań wynika ,że osoby doświadczające cyberprzemocy zwłaszcza , metodą cyberostracyzmu mogą dołączyć do innych grup internetowych chętniej niż osoby niepoddawane ostracyzmowi. Poczucie więzi z grupą innych ludzi może sprawić , że ofiara ostracyzmu poczuje się na sile, by przeprowadzić zemstę indywidualnie lub z pomocą nowej grupy.
Cybernękanie powiązane jest z prześladowaniem, jest ono bardziej groźne ,polega na wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej do nękania innej osoby, za pomocą ciągłego przesyłania wiadomości mających charakter prześladowania lub zawierających pogróżki.
Happy slapping ( dosłownie radosne okładanie ) jest nowym rodzajem cyberprzemocy , związany jest z prowadzeniem lub atakowaniem innej osoby oraz dokumentowaniem zdarzeń za pomocą filmu lub zdjęć. Sprawca rozpowszechnia kompromitujący materiał w Internecie np. przez rozsyłanie go innym osobom. Ten rodzaj agresji został pierwszy raz opisany w 2005 roku
KANAŁY KOMUNIKACYJNE WYKORZYSTANE W CYBERPRZEMOCY
Najczęściej agresorzy wysyłają pogróżki ,niestosownej treści, kompromitujące zdjęcia i filmy pocztą elektroniczną czyli e – mailem, SMS-m oraz przez portale społecznościowe:Facebook, My Space, Live Journale.
Odmianą portali społecznościowychsą strony , na których użytkujący mogą zamieszczać filmy , dzielić się nimi i je komentować.
Czatromy ( pokoje czatowe) to miejsca, do rozmowy wirtualnej rzeczywistości. Ludzie na czatach często przyjmują inną tożsamość niż rzeczywista. Mogą podawać fałszywe dane , co może prowadzić do cyberprzemocy wywołanej gniewem oszukanej osoby.
Blogi - to internetowe pamiętniki , choć mają służyć prywatnym celom , są wykorzystywane do cyberprzemocy.
Strony internetowe - to miejsce w światowej sieci , które obejmuje stronę domową oraz ewentualnie linki do innych stron. W wielu wypadkach są tworzone, wyłącznie w celu zamieszczania obraźliwych informacji lub zdjęć danej osoby.
Bashboardy – są porównywalne z czatroomami, ale przypominają bardziej internetowe strony.
Gry internetowe _ to gry interaktywne za pomocą konsol takich jak X- Box Livi i Sony PlayStation 2 Network, są to proste lub skomplikowane gry dla wielu osób , których akcja toczy się w wirtualnym świecie.
CECHY DZIECI DOPUSZCZAJĄCYCH SIĘ CYBERPRZEMOCY
Z badań wynika, że chłopcy częściej dopuszczają się przemocy fizycznej , dziewczynki są bardziej zagrożone pośrednimi formami przemocy i częściej przyznają się do stosowania cyberprzemocy. Powody dla których młodzież stosuje cyberprzemoc to : zamanifestowanie siły , wyładowanie agresji, satysfakcja , prestiż i nagroda.( Aftab 2006) wyróżnił cztery typy dzieci dopuszczających się cyberprzemocy i nazwał je :
- anioł zemsty – osoba poszukująca sprawiedliwości za krzywdy doznane przez siebie lub innych,
- głodny władzy - chce pokazać swoją siłę , władzę i autorytet,
wredna dziewczynka – cyberprzemoc stosuje z nudów ,
-- mimowolny sprawca lub „ bo mogę” - są to osoby dopuszczające się cyberprzemocy w odpowiedzi na wrogo nacechowane wiadomości, które otrzymują .
Według Li (2006) połowa ofiar otrzymała oceny powyżej średniej, a cyberagresorzy mają gorsze wyniki w nauce.Zarówno jedni ,jak i drudzy mają wyższy poziom lęku społecznego i zaniżoną samoocenę.
Różnica między przemocą tradycyjną ,a cyberprzemocą polega na tym, że cybersprawcy są anonimowi , może być ich wielu, atakują swoje ofiary przez 24 godziny na dobę, a do cyberprzemocy dochodzi poza szkołą. Sprawcy utrzymują władzę nad swoimi ofiarami. Cyberprzemoc nie wymaga ani siły fizycznej , ani możliwości społecznej pozycji i łatwiej jest się w nią zaangażować ,niż w przemoc tradycyją.
ZACHOWANIE DZIECI DOSWIADCZAJĄCYCH CYBERPRZEMOCY
- dziecko wydaje się zdenerwowane po korzystaniu z Internetu,
-dziecko wydaje się zdenerwowane po przeczytaniu SMS -a,
-dziecko unika społecznych kontaktów z rówieśnikami,
- możliwe obniżenie wyni
JAK REAGOWAĆ I ZAPOBIEGAC CYBERPRZEMOCY . ROLANAUCZYCIELI I RODZICÓW.
Zdając sobie sprawę z konsekwencji jaką niesie cyberprzemoc opracowano wiele programów profilaktycznych. Jednym z nich jest Program Zapobiegania MobbingowiOlweusa. Obejmuje on działania na poziomie : szkoły , klasy, indywidualnych interwencji i społeczności. [ Olweus i wsp..2007]
Miejscem kształtowania właściwych postaw wobec cyberprzemocy jest szkoła , której zadaniem jest rozsądne, odpowiedzialne i wartościowe korzystanie z mediów , a w szczególności z Internetu. Współodpowiedzialnymi za efekty profilaktyki cyberprzemocy są również rodzice i organizacje społeczne .
Podstawowym warunkiem skutecznej pomocy jest, dokładne wysłuchanie poszkodowanego bez oceniania jego postawyi zgłoszenie odpowiednim instytucjom (Policja ,Sąd Rodzinny). Dlatego uświadamiajmy uczniów, młodzież , iż bez względu na ich wiek są chronieni przez polskie prawo , a zgłoszenie przypadków naruszenia tych praw nie jest niczym wstydliwym.
Podsumowując, należy pamiętać ,że cyberprzemoc wobec dzieci może mieć poważne konsekwencje . Do naszych zadań więc należy wyposażenie uczniów w prawidłową wiedzę na temat korzystania bezpiecznego i rozsądnego z technologii cyfrowej , a służyć temu mają działania profilaktyczne realizowane w szkołach, przy dużym wsparciu rodziców , a prawidłowa diagnoza sytuacji ,pozwoli zarządzającym wprowadzić zabezpieczenie i przeciwdziałać.
Opracowanie : Lidia Olchowy
Bibliografia
[1 ] Cyberprzemoc wśród dzieci i młodzieży/ Robin M. Kowalski, Susan P. Limber, Patricia W. Agatson; przekł. Adam Wicher.- Kraków : Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2010. – 237
[2] Black’s Law Dictionary(2004),8 ed .,B.A. Garner(Ed).St.Paul, MN: west Group.
[3] Li ,Q . (2006), CyberBullyng 9n Schools: A Research of GenderDifferences, „ School Psychology Internmational”,27, 157 – 170.
[4]Olweus D. (1993), Bullyingat School. What We Know and What We Can Do, Oxford UK: mBlackwell.
[5] Olweus D Liber S.P Flerx V.C. Mullin N. Riese J .,Snyder M (2007), OlweusBullyngPrevention Program: Schoolwide Guide, Center City, MN: Hazelden.
[6] Aftab P. (2006). http:// www. Wiredsafety. net